جنایات و مکافات(رضا ثروتی)
تالار وحدت. ساعت 18
جنایات و مکافات از دو زاویه قابل بررسی‌ست؛ نمایشی که کار رضا ثروتی نیست و به فرض، اثر یک کارگردان به نسبت ناشناخته‌ست که حتی می‌تواند اولین کار جدی تئاتری‌اش باشد، از این نگاه جنایات و مکافات اجرایی راضی‌کننده است که صدوپنجاه دقیقه مخاطب را سرگرم می‌کند، از صفر تا صد رمان داستایوفسکی را به تصویر می‌کشد و در نهایت مخاطب عام را که رمان جنایت و مکافات را نخوانده و یا به جزییات اثر تسلط چندانی ندارد، راضی می‌کند اما از زاویه‌ی دیگر (متاسفانه) این اجرایی‌ست از رضا ثروتی! رضا ثروتی که کارگردان تعدادی از اجراهای درخشان سال‌های اخیر است که هر یک کارهای تماشایی و متفاوتی بوده‌اند که لذت تماشای‌شان در ذهن مخاطب ته‌نشین شده(ویتسک، عجایب المخلوقات، فهرست(مردگان)، اتاق ورونیکا، تن‌شوری). از جسارت و بی‌پروایی همیشگی ثروتی در جنایات و مکافات اثری نیست مگر در طراحی صحنه. همه چیز در جهت فهم و البته راضی کردن مخاطب عام پیش می‌رود. هر چند این اتفاق بدی نیست اما از سوی دیگر نمایش در بسیاری از لحظات ریتم خود را از دست می‌دهد و به تکرار می‌افتد و برای مخاطب همیشگی آثار ثروتی در لحظاتی، چیزی جز کسالت و خستگی به همراه ندارد. مهمترین(و حتی جذاب‌ترین) ویژگی جنایات و مکافات طراحی صحنه و دکوری‌ست که با وجود تغییراتی که در آن ایجاد شده، چشم‌نواز و البته دلهره‌آور است و هر چند مخاطب را در لحظاتی از اجرا، نگران اوضاع بازیگران(بیش از همه بابک حمیدیان) می‌کند اما با این وجود در فضاسازی اثر داستایوفسکی به بهترین شکل عمل می‌کند. نقطه‌ی قوت جنایات و مکافات صحنه‌ی قتل پیرزن است و در مقایسه با همین صحنه که در ضرباهنگ و ریتم به بهترین شکل اجرا می‌شود، صحنه‌ی رویایی رودیا با خواهر، مادر و سونیا بی‌اندازه کش‌دار است. اثر وابسته به بازیگرانش هست و نیست! انتخاب بابک حمیدیان در شرایط فعلی اجرا، انتخاب درستی‌ست؛ در شرایطی که اصراری به ترسیم عمیق شخصیت راسکولنیکف نیست و بُعد بیرونی اهمیت بیشتری داشته است. اما سایر بازیگران با وجود بازی‌های قابل‌قبول(به ویژه مهدی سلطانی، بهناز جعفری، پیام دهکردی و اصغر پیران) اجرای خیره‌کننده و خارق‌العاده‌ای ندارند و به‌جای آتیلا پسیانی، طناز طباطبایی و پانته‌آ بهرام می‌توانید هر بازیگر دیگری را تصور کنید.
اگر این اجرا را در مقابل اجرای موزیکال چهار سال گذشته‌ی ایمان افشاریان از جنایت و مکافات بگذاریم، این کار با وجود تعداد بازیگران، زمان اجرا و حتی سالن اجرا از موقعیت مناسب‌تری برخوردار است اما خروجی کلی اثر به نسبت اجرای افشاریان در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرد. در اجرای افشاریان اصراری به دادن جزییات و اطلاعات کامل اثر به مخاطب نبود بلکه کارگردان با حفظ چهارچوب کلی، اجرا را پیش می‌برد و با وجود بازی خوب و روان بابک حمیدیان در کار ثروتی، اما مهدی پاکدل در قالب راسکولنیکف، باورپذیرتر و بهتر بود.
عاشقانه‌های خیابان(شهرام گیل‌آبادی)
تماشاخانه ایرانشهر، سالن استاد سمندریان. ساعت 21:15
عاشقانه‌های خیابان نمونه‌ی جذابی‌ست از تئاتر تعاملی(هر چند با شرایط پیش آمده و توقیف اثر، ممکن است استفاده از افعال گذشته درست‌تر باشد) اما در شرایطی که مخاطب هنوز از اصول اولیه‌ی مشارکت در این دسته اجراها آگاه نیست و تیکه انداختن‌های گاه‌وبی‌گاه و دخالت‌های ناگهانی و بی‌مورد وسط دیالوگ‌های بازیگران را بخشی از این “تعامل”فرض می‌کند و با نور موبایل و فلش پشت فلش شرایط را برای سایرین دشوار می‌کند، با این وجود عاشقانه‌های خیابان اجرای دل‌نشینی‌ست که موفقیتش را بیش از هرچیز مدیون اجرای بازیگرانی‌ست که جنس ارتباط با مخاطب و بده‌بستان با او را به درستی از بَر هستند و می‌دانند دقیقا کجا باید یک جمله‌ی ساده را روی هوا بزنند و آن را به متن اصلی پیوند دهند بدون آن‌که مخاطب متوجه شود کدام قسمت بداهه است و کدام قسمت بطور دقیق از خود متن می‌آید. هر چهار بازیگر(هر یک در حد و اندازه‌ی خود) توانایی کنترل مخاطب را دارند و درست جایی که ممکن است مخاطب اجرا را به بیراهه بکشاند، روند نمایش را به درستی به مسیر اصلی بازمی‌گردانند. در لحظاتی که تعامل مخاطب و بازیگران به حداقل می‌رسد پای استفاده به‌جا و درست از بروشور به میان می‌آید و بازیگران، مخاطب را به شعرهای داخل بروشور ارجاع می‌دهند و ارتباط را در مسیر دیگری پیش می‌برند. عاشقانه‌های خیابان راه تازه‌ای در تئاترهای تعاملی می‌گشاید و تجربه‌ای‌ست دلچسب و دوست‌داشتنی که در نهایت به اجرای جذاب و شنیدنی رضا یزدانی ختم می‌شود.
هر چند همه‌ی افعال این متن باید به زمان گذشته نگاشته می‌شد اما لذت متن محمد چرمشیر و بهمن عباس‌پور در کنار کارگردانی بسیار خوب شهرام گیل‌آبادی و اجرای به‌اندازه و درست بازیگران و البته حضور رضا یزدانی و ترانه‌هایی که به‌جا و متناسب با فضای متن انتخاب شده‌اند، عاشقانه‌های خیابان را به‌یادماندنی می‌کنند حتی اگر مهر توقیف بر آن سنگینی کند.
نویسنده: فرناز خزاعی
